praktijk voor levensvragen
FRANK VANDENDRIES
MORELE DILEMMA'S
Als waarden met elkaar botsen, als er verschil van mening is over prioriteiten of over wat wenselijk geacht wordt, dan spreken we over een ethisch of moreel dilemma.
Wat is 'het juiste' om te doen, wat is 'het goede', wat is 'het best mogelijke' - en wat is slecht om te doen, wat dient nadrukkelijk vermeden te worden? Het gaat dan om het uitspreken van een waardering, het toekennen van een bepaalde kwaliteit. Het gaat dan over het geven van een oordeel over een bestaande of mogelijk toekomstig gewenste situatie.
Om een dergelijk oordeel goed te kunnen vellen, dient onderzoek gedaan te worden naar relevante zaken die bekend zijn of bekend zouden moeten zijn, en dient toetsing plaats te vinden van de beweringen die daar over zijn of worden gedaan. Tevens moet in beeld gebracht te worden wie de belanghebbenden zijn, wie beslissen bij een besluit en wat de in te schatten gevolgen zijn. Het proces van oordeelvorming vindt basis in het willen nemen en kunnen dragen van verantwoordelijkheid door de betrokkenen.
Ethische kwesties zijn te vinden in privé-situaties, op de werkvloer, binnen zorg- en behandelsituaties, hangen samen met normen, richtlijnen, protocollen en hiërarchische verhoudingen. Zij kunnen een sociale of politieke oriëntatie hebben. Zij zijn relatief eenvoudig ('kan het kwaad als ik pennen van mijn werk mee naar huis neem'), minder eenvoudig ('neem ik nu wel of geen kinderen'), complex ('is het raadzaam deze dementerende persoon nog te dotteren'), zeer complex ('is het verdedigbaar om van alle burgers DNA af te nemen'). Ook levensvragen kunnen (dus) een ethisch karakter hebben.
Het bespreken en onderzoeken van een dilemma heeft over het algemeen een dialogisch karakter. De dialoog als standpuntengesprek kan een-op-een gevoerd worden maar ook met meerdere personen of partijen, bijvoorbeeld in een professionele setting zoals een moreel beraad. Diverse methodieken zijn daartoe beschikbaar. Frank Vandendries treedt bij het bespreken en onderzoeken van de vraagstukken op als onpartijdige gesprekspartner of als 'proces-deskundige'.
Wat is 'het juiste' om te doen, wat is 'het goede', wat is 'het best mogelijke' - en wat is slecht om te doen, wat dient nadrukkelijk vermeden te worden? Het gaat dan om het uitspreken van een waardering, het toekennen van een bepaalde kwaliteit. Het gaat dan over het geven van een oordeel over een bestaande of mogelijk toekomstig gewenste situatie.
Om een dergelijk oordeel goed te kunnen vellen, dient onderzoek gedaan te worden naar relevante zaken die bekend zijn of bekend zouden moeten zijn, en dient toetsing plaats te vinden van de beweringen die daar over zijn of worden gedaan. Tevens moet in beeld gebracht te worden wie de belanghebbenden zijn, wie beslissen bij een besluit en wat de in te schatten gevolgen zijn. Het proces van oordeelvorming vindt basis in het willen nemen en kunnen dragen van verantwoordelijkheid door de betrokkenen.
Ethische kwesties zijn te vinden in privé-situaties, op de werkvloer, binnen zorg- en behandelsituaties, hangen samen met normen, richtlijnen, protocollen en hiërarchische verhoudingen. Zij kunnen een sociale of politieke oriëntatie hebben. Zij zijn relatief eenvoudig ('kan het kwaad als ik pennen van mijn werk mee naar huis neem'), minder eenvoudig ('neem ik nu wel of geen kinderen'), complex ('is het raadzaam deze dementerende persoon nog te dotteren'), zeer complex ('is het verdedigbaar om van alle burgers DNA af te nemen'). Ook levensvragen kunnen (dus) een ethisch karakter hebben.
Het bespreken en onderzoeken van een dilemma heeft over het algemeen een dialogisch karakter. De dialoog als standpuntengesprek kan een-op-een gevoerd worden maar ook met meerdere personen of partijen, bijvoorbeeld in een professionele setting zoals een moreel beraad. Diverse methodieken zijn daartoe beschikbaar. Frank Vandendries treedt bij het bespreken en onderzoeken van de vraagstukken op als onpartijdige gesprekspartner of als 'proces-deskundige'.
