SUICIDE IS PAINLESS -1- INTRODUCTIE

In 1970 komt de Amerikaanse film M*A*S*H[1] uit, onder regie van de befaamde Robert Altman, waarin met de nodige humor, ironie en scherpte de waanzin van de Koreaoorlog wordt getoond. De thema-song van Johnny Mandel zullen velen kennen: Suicide is painless – als gezongen versie van The Mash als single uitgegeven en behaalde in Nederland de vierde plaats van Veronica Top 40. De bioscoopfilm was aanleiding voor de bijzonder populaire televisieserie M*A*S*H die vanaf 1972 in Nederland door de AVRO werd uitgezonden.

[1] Mobile Army Surgical Hospital 

De songtekst is geschreven door de destijds 14-jarige zoon van Altman, Mike, met de opdracht dat het ‘the most stupidest song ever written’ zou worden. Het werd een hit van jewelste en wordt tot op de dag van vandaag gecoverd. De tekst is gekoppeld aan de rol van Walter ‘Painless’ Waldowski, een tandarts die worstelt met zijn seksualiteit en zelfdoding als oplossing overweegt.[1] In de film ‘doodt’ Waldowski zich op welhaast ludieke wijze met een slaappil (‘de zwarte capsule’ - die werkte ‘ook bij Adolf en Eva Braun’) en wordt uiteindelijk ‘genezen’ door een luitenant (v).

“That suicide is painless,
it brings on many changes
and I can take or leave it if I please…”[2]

Ook geheel los van de context van het filmverhaal zijn die regels aansprekend: een zelfdoding die pijnloos is met pillen, zeker veranderingen brengt - en het levenslot volledig in eigen hand laat houden.  Wie wil niet over die mogelijkheid beschikken? De meer dan 20.000 leden van Coöperatie Laatste Wil maken die wens duidelijk.[3]

Sinds 2004 begeleid ik -eerst in samenwerking met Stichting de Einder, nu met Stichting LevenseindeCounseling- cliënten (en regelmatig ook hun naasten) bij overwegingen over het eigen levenseinde. En bij de voorbereiding van het door hen zelfgekozen en zelfuitgevoerde sterven: zelfeuthanasie – onder eigen verantwoordelijkheid en in eigen regie. Een humaan en pijnloos sterven organiseren, is een wens van velen. Maar slechts weinigen hebben het lef, de ‘guts’, om zelfstandig, (medisch) onafhankelijk en volledig afgaand op het eigen oordeel de stap te zetten. Erkenning voor de keuze, erkenning van het lijden maakt dat een groter wordende groep, in Nederland althans, een beroep doet op de bestaande euthanasiewetgeving. Een organisatie als de LevenseindeKliniek (een ontwerp van belangen- en lobbyvereniging NVVE) speelt met haar aanbod daar op in en creëert zo een vraag waar afhankelijkheid gekoesterd wordt. Het gegeven dat artsen met ondersteuning van de wet ‘patiënten’ kunnen doden is minder taboe-geladen dan zélf het leven beëindigen. Familie kan bij hun stervende naaste neerzitten zonder juridische consequenties – dat is bij zelfdoding of zelfeuthanasie wel anders. Ook dát is een aantrekkelijk gegeven, om juist de arts de hoofdrol te laten spelen in het theater van het levenseinde en als eindverantwoordelijke een paraaf bij kruisje te laten zetten.

Niettemin zijn er veel, wereldwijd opgeteld heel veel, zelfdodingen: de WHO schat jaarlijks een kleine miljoen.[4] Het grote aantal suïcides van gewelddadige aard doet vermoeden dat ‘shortcuts’ in besluitvorming een rol spelen bij de keuze voor het een of het ander (snel en kordaat) maar ik weet inmiddels dat het plakken van een stempeltje ‘kortsluiting’ of  ‘impuls’ flink naast de waarheid kan zitten. En degene die over het besluit of het moment van beslissing opheldering kan geven, zwijgt natuurlijk na succesvol handelen in alle talen. Dat vraagt om een pas op de plaats, dat vraagt erom het oordeel over een uit-het-leven-stap maar beter tussen haakjes te zetten – en dat oordeel daar vooral te laten. Borstklopperij van vermeend deskundigen (suïcidologen) is mijns inziens dan ook abject. De enige deskundige is de ervaringsdeskundige. En zij die spreken vanuit een mislukte poging doen dat immer vanuit een eigen mislukte poging en een eigen voorafgaande historie.

Met deze blog, die mogelijk aanleiding geeft tot een papieren boekwerk of een e-book, wil ik mijn ervaringen en in- en vooruitzichten delen.

“… and you can do the same thing if you please.”

[1] https://mash.fandom.com/wiki/%22Painless_Pole%22_Waldowski
[2] https://www.youtube.com/watch?v=UDon7lYhV8s Tekst:https://www.lyricsfreak.com/j/johnny+mandel/suicide+is+painless_20801409.html
[3] https://nos.nl/nieuwsuur/artikel/2223909-cooperatie-laatste-wil-stopt-met-aangekondigde-verstrekking-dodelijk-poeder.html
[4] https://www.befrienders.org/suicide-statistics